مقیاس‌ تصویر بدن فیشر (FBIS)

 

مقدمه

یکی از بزرگترین مشکلات امروزی قرن 21، خود کم بینی و ضعف افراد در برآورد از وضعیت خود است. بخش عمده ای از این مطلب ناشی از تحریف های افراد در درک از بدن خودشان است که در دیدگاه های روانی-اجتماعی به عنوان تصویر بدنی شناخته می شود.

تصویر بدنی، یک ساختار چند وجهی شامل تجارب ادراک شده و نگرش های شخصی و فرهنگی نسبت به بدن است و تحت تأثیر فرآیندهای زمان تجربه و بلوغ قرار دارد و یک عنصر مهم منعکس کننده تجارب و ادراک محیط پیرامونی برای افراد است.

تصویر بدنی، تصوری است که ما در مورد وضعیت جسمانی خودمان دارم. این تصور شامل باورها و احساسات خودآگاه و ناخودآگاه ما در مورد بدنمان است. اگر تصویر بدنی ما منفی باشد، منجر به نارضایتی از بدن، احساس جذاب نبودن و در نهایت مشغولیت فکری نسبت به وضعیت ظاهری قسمتی از بدن حتی در حد اختلال عملکرد روزانه ما می شود.

به طوری که ممکن است ساعت ها در مورد تصویر بدنی خود فکر کرده و با تغییر در آرایش و روی آوردن به جراحی های زیبایی سعی در پوشاندن نقایص ظاهری (معمولاً خیالی) خود داشته باشیم؛ نقایصی که بیشتر زاییده تصور ذهنی ما از بدنمان است تا حقیقت بیرونی.

ریشه های تصویر بدنی تحریف شده

نقش اصلی در تشدید نارضایتی از تصویر بدنی را رسانه‌های اجتماعی، شبکه های اجتماعی، متخصصان زیبایی، و صنایع دست اندر کار فروش محصولات مرتبط با زیبایی (از انواع محصولات آرایشی و بهداشتی تا پروتزها و دستگاه های جراحی زیبایی) را بر عهده دارند که به طور مداوم مجموعه ای از معیارهای غیرواقعی زیبایی را ارائه می‌کنند و افراد ظاهر خود را با توجه به این معیارها ارزیابی می‌کنند.

بسیاری از افراد (بویژه سلبریتی ها) در فضای مجازی با گرفتن هزینه های گزاف به تبلیغات پرداخته و با ایجاد تله های هیجانی بویژه در دختران و پسران تازه بالغ، منجر به تشدید نارضایتی طبیعی آنها از ظاهرشان می شوند.

این نارضایتی در سن بلوغ طبیعی بودن و تکمیل بلوغ و جا افتادن اندام فرد تا سنین 25-30 سالگی طول می کشد. اما تبلیغات با دست گذاشتن بر این حوزه ها و پر رنگ کردن آنها منجر به تشدید ناراحتی از تصویر بدنی می شوند.

احساس خود ارزشمندی و برداشت اجتماعی ارتباط نزدیکی با تصویر بدنی افراد دارد. در حالی که نارضایتی از وضع ظاهری در تعاملات اجتماعی اختلال ایجاد می‌کند و منجر به پیچیده تر شدن شرایط می شود. ارزیابی منفی از تصویر بدنی با عزت نفس پایین و اضطراب اجتماعی مرتبط است و ممکن است مانع از رشد مهارت‌های بین فردی در روابط با همسالان شود.

صورت مسئله

جراحی های زیبایی در کنار خطرات بسیار زیادی که برای فرد در دوره حین و پس از عمل دارند، در سال های بعد ممکن است منجر به آسیب های جبران ناپذیر همچون سرطان شوند. نمونه ساده آن، پروتزهای افزایش حجم پستان برای خانمها است که امروزه در اروپا و امریکا پس از 10-15 سال، اکثر افراد ناچار به تخلیه آنها شده اند.

آسیب دیگر، بروز اختلالات جسمانی شکل بویژه بد ریخت انگاری بدنی (دیسمورفو فوبیا) است که فرد مدام تصور می کند زشت است، تناسب اندامی ندارد، بدقواره است، و یا اندامش جذاب نیستند.

بسیاری از این افراد دچار مشکلات تنظیم هیجانی و مدیریت هیجانی بوده و از کنترل خشم و پذیرش خود واقعیشان، ناتوانند. برای سنجش این مشکلات و مداخلات به هنگام، مقیاس تصویر بدن توسط پروفسور فیشر (1971) طراحی شده است.

ساختار مقیاس تصویر بدن فیشر (FBIS)

مقیاس تصویر بدن فیشر دارای 46 گویه است که نام اندام های مختلف بدن بوده و پاسخگویان در یک مقیاس پنج بخشی لیکرت از خیلی ناراضی (1) تا خیلی راضی (5) نظر خود از میزان رضایتشان از بخش های مختلف بدنشان را مشخص می نمایند. هرچه فرد نمرات بیشتری دریافت کند، رضایت بیشتری از بدن خود داشته و تصویر بدنی وی مثبت تر است. کسب نمره 46 در این آزمون نشان دهنده اختلال و نمره بالاتر از 46 عدم اختلال را نشان می‌دهند.

ویژگی های روانسنجی مقیاس تصویر بدن فیشر (FBIS)

برای بررسی خصوصیات روانسنجی، در حوزه پایایی، ضریب همبستگی باز آزمون برای دانش آموزان سال اول دبیرستان 81/0، سال دوم دبیرستان 84/0، سال سوم دبیرستان 87/0 و جمع دانش آموزان 84/0 است. برای بررسی همسانی درونی، ضریب آلفای کرونباخ 75/0 همسانی درونی به نسبت بالایی بین سؤالات را نشان می دهد. ضریب آلفای کرونباخ مقیاس تصویر بدن فیشر (FBIS) در بزرگسالان برای کل پرسشنامه 74/0 به دست آمد که پایایی مطلوب این ابزار را نشان می دهد.

در زمینه اعتبار یابی FBIS، اعتبار همزمان این ابزار از طریق بررسی همبستگی این مقیاس با شاخص توده بدنی 81/0 برای زنان و 73/0 برای مردان محاسبه شده است. تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی مقیاس تصویر بدن فیشر نشانگر وجود یک عامل با بار عاملی بالای مطلوب است.