فهرست مطالب

سیستم‌های سنجش کامپیوتری

دکتر امیر محمد شهسوارانی

امروزه با توجه به گسترش دانش فضاهای مجازی، هر روز اقبال عمومی به استفاده از کامیپوتر، تبلت، لپ‌تاپ، گوشی‌های مجازی و بطور کلی سیستم‌های نرم‌افزاری افزایش یافته‌است. با توجه به افزایش ظرفیت‌های پردازشی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، عملاً محاسبه دستی و کاغذی شاخص‌های آماری و جمعیتی دیگر معنایی ندارد. جداول گسترده برنامه‌هایی تجاری نظیر اکسل و Power BI دارای امکاناتی برای تحلیل و حتی پیش‌بینی هستند که بدون نصب بسته‌های نرم‌افزاری اضافی به سیستم‌هایی همچون SPSS وMATLAB غیر قابل اجراست.

در عصر حاضر، علوم انسانی، بویژه روانشناسی، جامعه‌شناسی، و اقتصاد به کاربرد تحلیل‌های منطق فازی، هوش مصنوعی، سیستم‌های پیشتیبان تصمیم (DSS)، یادگیری ماشینی، سیستم‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره (MCDM/MCDA) و در یک کلام علم داده نیاز مبرمی دارند؛ روش‌هایی پیچیده و پیشرفته برای داده‌کاوی و یافتن روندها در نمونه‌های جمعیتی و مقایسه با یکدیگر.

استفاده از علوم کامپیوتری در حوزه‌های علوم انسانی نیازمند پیش‌زمینه‌هایی همچون آشنایی با زبان‌های برنامه‌نویسی و سخت‌افزارهای کامپیوتری و شناخت نقاط قوت و ضعف آنهاست؛ امری که متاسفانه در سرتاسر جهان در آموزش رسمی و دانشگاهی این رشته‌ها به شکل جدی و بعنوان بخش اصلی دروس مقاطع مختلف در نظر گرفته نشده است.

نکات راهنمای سنج کامپیوتری/نرم‌افزاری

موضوع بسیار مهم هنگام استفاده و کاربرد نرم‌افزار و سخت‌افزار کامپیوتری این است که به دلیل تغییر شیوه و شرایط پایه اجرای آزمون‌ها، استانداردها، هنجارها و خصیصه‌ای آماری، روانسنجی و تحلیلی پاسخ‌های کسب شده از شرکت کنندگان در آزمون‌ها متفاوت می‌شود. به همین منظور، لازم است نکات عمومی زیر را در اجرای آزمون‌های کامپیوتری به خاطر داشت:

پیش از استفاده از هر نرم‌افزار/ سخت‌افزار به دقت شرایط و شیوه‌های اجرای نوشته شده توسط طراح در راهنمای آن آزمون مطالعه شود.
در صورت امکان از سخت‌افزار و محیط اجرای مشابه با سازنده و هنجار کننده اصلی استفاده شود. در غیر این صورت، لازم است هنجاریابی مجدد انجام شده و گزارش آن در بخش روش و ابزار بیان شود.
ویژگی‌های کامل سخت‌افزارهای بکار رفته (مشخصات کامل سیستم های کامپیوتری، نمایشگرها و بلندگوها)، شرایط محیط اجرا، زاویه ابزار از اندام شرکت کننده، جزو موارد لازم‌الذکر در گزارش پژوهش هستند.
مطمئن شوید شرکت کننده تکنوفوبیا (هراس از تکنولوژی) ندارد و با تجهیزات کامپیوتری آشنایی حداقل مناسب را دارد.
پیش از اجرای آزمون تمام مشخصات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری لازم برای اجرای آزمون به همراه دستورالعمل آزمون، برای شرکت کننده بطور کامل و با آرامش توضیح داده شود
برای اطمینان از اجرای صحیح آزمون، پیش از اجرای هر آزمون لازم است حداقل ۱۰ کوشش (trial) بعنوان تمرین برای شرکت کننده در نظر گرفته شود و حین آن به او توضیحات اصلاحی عملکرد داده شود.
نکات عصب‌روانشناختی همچون کوررنگی، مشکلات بینایی و عیوب انکساری، برتری دست و چشم، و ارگونومی بدن شرکت‌کنندگان باید بطور کامل غربالگری شوند.
در مورد دست‌برتری، در صورت لزوم می‌توان سیستم را برای افراد چپ‌دست بطور کامل مجدداً تعریف نمود که در این صورت توصیه می‌شود مشخصات هنجاری این گروه نیز بطور جداگانه در گزارش پژوهش بیان شوند.